Sylvie Germain: Petites scènes capitales

Sylvie Germain w swoich "Petites scènes capitales" podejmuje temat niezmiernie ważny,
jakim jest dzieciństwo; dzieciństwo bez matki, w otoczeniu wstrząsanym przez nieustanne
perturbacje - od braku zainteresowania ze strony ojca, przez przedwczesne kontakty
z erotyzmem, aż po śmierć kolejnych członków rodziny.
Tytułowe "Scenki znamienne" (tak bowiem przetłumaczyłbym tytuł, mając na uwadze treść
utworu) to szereg sugestywnych obrazków, mających zasadniczy wpływ na formowanie się
dziecięcej osobowości. Książka mówi o poszukiwaniu własnej tożsamości w świecie, na
który nie ma się żadnego wpływu, w którym sprawy toczą się często wbrew ludzkiej woli,
i nie sposób pojąć zasad, w myśl których los zatacza kolejne meandry.
Świat ten postrzega czytelnik oczami głównej bohaterki, przeciw której, jak się zdaje,
sprzysiężyły się wszystkie żywioły. Mimo narracji trzecioosobowej, nietrudno jest nawiązać
pewną więź z bohaterką. Dziewczynka usilnie poszukuje odpowiedzi na dręczące ją pytania
o jej pochodzenie, o przyczynę nieszczęść; nie jest nawet pewna własnego imienia,
w domu mówi się na nią Lili - w szkole zaś Barbara.
Język narracji jest, jak wspomnieliśmy, bardzo sugestywny, silnie nacechowany emocjonalnie.
Zdania są krótkie i proste, nie urzekają bynajmniej liryzmem wbrew temu, co głosi napis na
okładce. Rzucają się w oczy liczne wyliczenia (sic), mające często na celu spotęgowanie
nastroju izolacji, osamotnienia, zagubienia, monotonii, nudy, bezradności, ciągłegu lęku,
i ogólnej niesprawiedliwości świata.
Miłośnicy kwiecistych falbanek Gautiera, który jak mało kto przenikał duszę i najsilniejsze jej porywy
umiał ubrać w słowa, spotkają się niestety z zawodem. Z wyjątkiem kilku trafnych porównań,
kilku ciekawych obrazów (jak wizja napisu nagrobnego, unoszącego się na powierzchni morza, w którym
miała rzekomo utonąć matka bohaterki) brak tu tych poetyckich subtelności, przekonujących metafor,
odległych skojarzeń, które tak ceni niżej podpisany, a które są niejako certyfikatem artyzmu każdego
pisarza.
Podsumowując, pani Germain wykazała się dość rzetelną analizą psychiki osoby pokrzywdzonej przez
otoczenie, w którym niefortunnie przyszło jej dorastać, zdaje się jednak, że pisarka aż nadto
wyeksponowała punkt widzenia ofiary, nie próbując zrozumieć mechanizmów tym otoczeniem rządzących.
Brak tu owego płynnego przejścia od małej do wielkiej narracji: od tego, co indywidualne, rzadkie,
niemal nieprawdopodobne, do tego co uniwersalne - powieści brakuje paraboliczności, która pozwoliłaby
jej przyznać miano doniosłej i ponadczasowej. To, co niezmiennie zadziwia u Prousta, angażując wręcz
czytelnika w prywatne sprawy bohaterów, to właśnie wyizolowana z jednostkowych przypadków,
uniwersalna esencja - dowód wyższego rozumienia i przenikliwości autora.

Wierzę, że znajdą się godniejsi kandydaci do głównej nagrody.